WärtZ, Zwolle
WärtZ is het winnende plan voor de herontwikkeling van de Spoorzone in Zwolle. In opdracht van AM heeft Orange Architects in samenwerking met MVRDV en LOLA Landscape Architects een ambitieus en toekomstgericht plan gemaakt voor dit nieuwe stads-, innovatie- én woondistrict in Zwolle. WärtZ als kloppend hart van de Spoorzone, waar de kruisbestuiving tussen cultuur, onderwijs, maak-industrie en experimentele woonvormen centraal staat. Het ‘stoute zusje’ van het historische stadscentrum. Een innovatiedistrict voor de creatieve maakindustrie met internationale allure, als katalysator voor de Nederlandse Tech wereld. Een grote stap richting het verwezenlijken van de Zwolse ambitie om de vierde economische regio van Nederland te worden, als hub voor het noorden.
Het plangebied heeft een prominente locatie, pal naast de zuidentree van het station en op loopafstand van de binnenstad. Een verborgen diamant, ingeklemd tussen de sporen aan de noordzijde, het kantorengebied Hanzekwartier en woonbuurt Hanzeland aan de zuidzijde. Dit voormalig bedrijventerrein van de NS huisvest daarnaast een groot industrieel hallencomplex, waaronder de karakteristieke Wärtsilä-hal, welke behouden zal blijven als onderdeel van de grootschalige transformatie en herontwikkeling van het gebied.
WärtZ als kloppend hart van de spoorzone én het ‘stoute zusje’ van het historische stadscentrum van Zwolle
WärtZ wordt een ultieme mix van avontuurlijk wonen-werken-leren-ontmoeten. Hier wil je zijn, want hier gebeurt het! Het onderscheid met het historische centrum en omliggende gebieden is de combinatie van stedelijke hotspot, innovatiedistrict én wilde stadsnatuur. De Spoorzone definieert samen met de binnenstad het nieuwe centrumgebied, tegelijkertijd wordt ook het historische IJssellandschap dat deze plek ooit kenmerkte weer voelbaar en bereikbaar. Het podium dat we bieden aan de creatieve en innovatieve maakindustrie geven dit stuk stad karakter en identiteit. WärtZ biedt blijvend ruimte aan de groeibewegingen, veranderende inzichten en ambities van de innovators, avonturiers en creatieve garde van Zwolle en ver daarbuiten. Het adaptief vermogen, kunnen meebewegen en mee-innoveren met de gebruikers is een intrinsieke kernwaarde. Als stedelijke hotspot is WärtZ daardoor flexibel, biedt elke keer iets nieuws en kan zich goed voegen naar nieuwe generaties bezoekers en bewoners.
Het maken van een adaptieve stadse mix aan functies, vraagt om een robuust en gelaagd DNA als identiteitsdrager van het gebied. De wilde stadsnatuur vormt daarbij de basis. Een gevarieerd landschap dat zich kenmerkt door een gradiënt van een hoge, droge noordelijke bosrand naar lage, waterrijke zuidrand. De WärtZ-mix vormt vervolgens de programmatische laag voor kruisbestuiving en innovatie waaruit alle deelplannen zijn opgebouwd. Elke buurt heeft een ander accent en eigen karakter, maar altijd met de herkenbare WärtZ identiteit. Een pragmatisch modulair grid vormt het organiserend principe voor de nieuwe bebouwing. Innovatieve gebouwen met een adaptieve structuur, open plinten en genereuze collectieve ruimtes. Een doorwaadbaar netwerk van publieke pleinen en intieme straatjes nodigen uit tot dwalen en ontdekken. Als podia voor ontmoeting, ontstaat een sociaal- en kennisnetwerk wat de onderlinge buurten met elkaar én de rest van Zwolle verbindt.
Door middel van urban rewilding wordt het versteende industriële gebied weer een groen dynamisch IJssellandschap en krijgt de natuur weer de ruimte in de stad. In dit WärtZ landschap worden meerdere nieuwe bouwblokken toegevoegd, de bestaande hal herontwikkeld en voorzien van een opbouw als icoon voor de stad. Het gebied bestaat uit een drietal buurten met elk een eigen karakter, geplaatst rondom de bestaande industriële gebouwen. De Wärtsilä-hal dient als centraal podium voor cultuur, onderwijs en maak-industrie. De Werkplaatsen biedt ruimte aan een combinatie van innovatieve bedrijvigheid en wonen. En Lurelui wordt een stedelijk en dynamisch woonlandschap met een rijke mix van woontypes, collectieve plekken, horeca, commercie, werkplaatsen, kantoren en mobiliteitshubs.
In de luwte van de stedelijke deelgebieden Werkplaatsen en District Z ligt Lurelui. Er wordt vooral gewoond, sociale cohesie is belangrijk in dit gebied. Dit is terug te vinden in de programmering met maatschappelijke en collectieve voorzieningen op maaiveld, maar ook op hogere niveaus. Het landschap versterkt deze cohesie en legt zowel verbinding tussen het Spoorpark en de Hanzesingel als tussen de gebouwen zelf, met groen op het maaiveld, aan gevels en op dakterrassen.
Lurelui wordt aan de noord- en zuidzijde van de bouwenvelop ingekaderd tussen twee mobiliteitshubs met plek voor kleine commerciële functies, deelmobiliteit en parkeren. De transparante, poreuze structuur maakt het plan doorwaadbaar en zorgt voor verbindingen. Als bewoner of bezoeker word je vanzelf nieuwsgierig om de landschappelijke plekken tussen de gebouwen te ontdekken. Het visuele spel tussen de modulaire gebouwen en het ruige groen zorgt voor een intieme binnenwereld, waar architectuur en landschap vloeiend samengaan, kenmerkend voor het stoere, vrijgevochten WärtZ-DNA. Op een drietal plekken zijn gebouwen geroteerd binnen het rationele raster. Enerzijds relaterend aan het Willemskwartier aan de overzijde van het spoor, anderzijds om in het publieke gebied pleinen te definiëren met een gevarieerde ruimtelijke kwaliteit. Elk met een eigen karakter maar onderling verbonden door een publieke route tussen, langs, door én bovenop de gebouwen.
In Lurelui leef je in een dynamisch groen-stads woonlandschap. Er is veel ruimte voor innovatie. En duurzaamheid is ingebed in elke vezel van het plan, zowel in landschap, gebouwstructuur, energie, circulariteit, materiaalgebruik, programmering als gemeenschap. Het is daarmee meer dan wonen alleen. Je ontmoet er jouw buren, kunt op allerlei manieren lekker (actief) buiten zijn; midden in de reuring iets gaan doen of maken, of juist één van de vele rustige plekjes opzoeken. Er is een fijne balans tussen stad en natuur in dit bijzondere, levendige woonmilieu.
In WärtZ wordt gewerkt! En dat mag gezien worden. De Rangeerheuvel is een makersplein met een fietsenmaker+, die óók (elektrische) deelfietsen verhuurt en een werkplaats waar je je fiets en je huisraad kunt opknappen. Mensen ‘met een rugzakje’ kunnen hier assisteren, leren en buurtbewoners ontmoeten. Het flexibele werkprogramma rondom de Rangeerheuvel wordt collectief georganiseerd en zorgt voor binding en levendigheid in de plinten. Met je handen werken en wonen boven de reuring. Daarnaast komen er atelierruimtes voor starters of kleine ondernemers aan de Rangeerheuvel, die gecombineerd worden met de bovenliggende woningen. Dus: maken op de begane grond in het zicht en wonen daarboven.
Je woont hier in en met de wilde stadsnatuur; overal is binnen ook buiten
Het Biels Bos aan de kant van het spoor is een actief plein. Hier kan je naar hartenlust skaten, klimmen of sporten in de buitenlucht. Langs het spoor komt een sportroute die via en dwars door beide mobiliteitshubs gaat. De publieke route door Lurelui gaat via een patio om vervolgens door de Wonderboog een prachtige zichtlijn te hebben op de verrassingen die Lurelui nog meer in petto heeft. Aan beide zijden van deze passage liggen de entrees van de woningen en komt er een co-working plek voor de bewoners.
In het hart van Lurelui waar de Noordzeelaan en Hanzesingel elkaar kruisen vind je het Stamplein, de informele hotspot om te ontmoeten en te onthaasten. Dit is de plek waar buurtbewoners elkaar opzoeken. Rondom het zonnige stadsterras vind je een huiskamercafé voor een kop koffie of een afstudeerfeestje. Aan de overzijde zit een kookstudio voor een snelle hap na werk, of voor een uitgebreide kooksessie met vrienden en familie. Naast de stadsduinen tussen de woonblokken komt een kleinschalig podium voor intieme optredens van talenten uit de buurt. Met de lift naar boven arriveer je op het dakterras, een collectief groen buurtplein met voedseltuin op hoogte. Vanuit het dakterras verbinden een drietal bruggen bewoners met een gedeelde logeerkamer, sportlokaal en andere collectieve voorzieningen verspreid door de gebouwen.
Verbonden zijn met buren en buurt in allerlei opzichten
Een ambitieuze visie en integrale aanpak verweeft duurzaamheid in elke vezel van WärtZ en creëert een toekomstgericht plan voor klimaat, natuur, mens én omgeving. Urban rewilding brengt het dynamische IJssellandschap terug in de Spoorzone, een natuurinclusief en biodivers stuk nieuwe stadsnatuur. De inzet van modulaire, adaptieve gebouwstructuren en circulaire, bio-based materialen beperken de milieu-impact nu en in de toekomst. WärtZ is energieneutraal en zelfvoorzienend door gebruik van lokale hernieuwbare energiebronnen. Er is ook veel aandacht voor de gezondheid en welzijn van alle gebruikers, van bewoner tot bezoeker. Interactie, ontmoeting en sociale cohesie staan centraal in de rijke mix van functies, woonsferen, placemaking en collectieve ruimtes. Een innovatief en flexibel ruimtelijk raamwerk dat kan meebewegen met toekomstige ontwikkelingen. Voortbouwend op het rauwe karakter van de spoorzone, onderscheidend maar complementair aan de binnenstad, wordt WärtZ een nieuwe stedelijke hotspot voor Zwolle.
Projectdetails
- Locatie
- Zwolle, Nederland
- Opdrachtgever
- AM
- Ontwerp
- 2023
- Oppervlak
- 120.000 - 160.000m2
- Programma
- Mixed-use
- Opdracht
- Prijsvraag
- Team
- Patrick Meijers, Jeroen Schipper, Florentine van der Vaart, Midas van Boekel, Lena Papanikolaou, Elena Staskute, Victoria Tomás, Marlene Hamacher, Elchan Koelijev, Rik Meijer, Allard Meijer
- Samenwerking
- MVRDV, LOLA Landscape Architects, RHDHV, DGMR, Mobycon, Pieters Bouwtechniek, Kickstad, Skonk, Tenman, De Stadstuin, Stepforward, Kwirkey, ’tIdee!
- Visuals
- Vivid Vision, Barbara Krantz